7 vragen en antwoorden over aandelen schenken

1. Waarom aandelen schenken?

U zit er warmpjes bij, u wil een vriend of familielid een duwtje in de rug geven of u wil vermijden dat uw erfgenamen later (veel) erfbelasting betalen. Er kunnen verschillende motieven zijn om een beleggingsportefeuille of een deel ervan te schenken.

De simpelste manier is om uw beleggingen eerst gewoon te verkopen en de opbrengst te schenken. Maar uw beleggingen niét verkopen en de aandelen of andere activa (obligaties, beleggingsfondsen, …) schenken, is ook het overwegen waard. Zo kan het een interessante manier zijn om iemand over beleggen te leren en hem of haar te helpen met het opbouwen van een eigen portefeuille.

Het potentieel rendement van beleggen is op lange termijn bovendien hoger dan van sparen. Zeker als de persoon aan wie u schenkt het geld niet meteen nodig heeft, dan kan de schenking van (een deel van) uw beleggingsportefeuille interessanter zijn dan geld te schenken.

In dit artikel focussen we ons louter op het schenken van beleggingen die u op de beurs verhandelt; niet op aandelen van een familiale vennootschap.

2. Aan wie kan u aandelen schenken?

In principe kan u aan iedereen schenken: uw kinderen, uw ouders, een verre neef, een goed doel, uw buurvrouw, de Belgische overheid, ... U doet dat echter best niet zomaar. Zowel uw eventuele kinderen als eventuele huwelijkspartner hebben rechten hebben waar u rekening mee dient te houden. Stel dat u drie kinderen heeft, en een aanzienlijk pakket aandelen aan één van hen schenkt, dan kunnen de twee andere kinderen hun deel claimen bij de verdeling van uw nalatenschap.

Zeker als het om grote bedragen gaat of de aandelen die u wil schenken een aanzienlijk percentage van uw vermogen uitmaken, laat u zich best bijstaan door uw notaris of een andere expert in schenkingsrecht. Dat is ook het geval als u een schenking wil doen aan minderjarigen of als u voorwaarden wil koppelen aan de schenking.

Aandelen schenken aan een minderjarige: hoe zit dat?

Minderjarigen worden geacht ‘onbekwaam’ te zijn om een schenking te aanvaarden. Wanneer u beleggingen schenkt aan een minderjarige, zal de wettelijke vertegenwoordiger van de minderjarige de schenking moeten aanvaarden. Bloedverwanten in opgaande lijn (ouders, grootouders) van de minderjarige kunnen de schenking aanvaarden zonder machtiging van de vrederechter.

Schenkt u als ouder aan uw eigen minderjarig kind, dan kan u niet terzelfder tijd de schenking aanvaarden namens de minderjarige. De andere ouder kan dat wel wanneer u bijvoorbeeld een schenking doet van uw eigen goederen. Kan of wil de andere ouder de schenking niet aanvaarden, dan mag één van de grootouders de schenking aanvaarden.

3. Beleggingen schenken: hoe gaat het in z’n werk?

Dat kan op twee manieren:

• via een bankgiftU schrijft de effecten over van uw beleggersrekening naar een beleggersrekening op naam van de begiftigde. Bij die transactie dient u een begeleidend document op te stellen (pacte adjoint). Dat document bevestigt dat de transactie als schenking bedoeld is. U dient het document aangetekend te versturen en de ontvanger laat de omslag ongeopend. Zijn er ooit problemen, dan kan de brief geopend worden in aanwezigheid van de fiscus.Een bankgift hoeft u niet te registreren (maar het kan wel). Het voordeel? Als u de gift niet registreert dan betaalt u geen schenkbelasting. Het nadeel? Overlijdt u binnen de 3 jaar na de schenking (5 jaar in Wallonië), dan betaalt de begiftigde erfbelasting. Afhankelijk aan wie u schenkt, kan deze erfbelasting stevig oplopen en (veel) hoger zijn dan de schenkbelasting.U maakt dus best zorgvuldig de afweging:
  • Schenkbelasting betalen én het risico vermijden dat de begiftigde erfbelasting zal betalen, of …
  • Geen schenkbelasting betalen én het risico lopen dat de begiftigde erfbelasting zal betalen.

  ---

  • Check en vergelijk de tarieven voor schenkbelasting en erfbelasting in het Vlaamse Gewest
  • Raadpleeg en vergelijk de tarieven voor schenkbelasting en erfbelasting in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
  • Check en vergelijk de tarieven voor schenkbelasting en erfbelasting in het Waalse Gewest

  ---

• Via een notariële akteNiet alle beleggingen kunnen geschonken worden via een bankgift. Dat geldt bijvoorbeeld voor termijnrekeningen en tak21- en tak23-beleggingsverzekeringen. Ook als u bepaalde modaliteiten aan de schenking wil verbinden, zoals een voorbehoud van vruchtgebruik (zie verder), is een notariële schenkingsakte nodig.Kiest u voor een notariële akte, dan is er sowieso schenkbelasting verschuldigd. Het grote voordeel is dat de begiftigde op de schenking geen erfbelasting zal betalen (zie hierboven voor de verschillende tarieven in de verschillende gewesten).

4. Beurskoersen veranderen om de haverklap. Op welk bedrag wordt de eventuele schenkbelasting geheven?

De algemene regel is: gaat het om beleggingen genoteerd in een lidstaat van de E.E.R, dan wordt de schenkbelasting geheven op de beurswaarde (de slotkoers) op de eerste dag van de maand waarin de schenking plaatsvindt. Als er op die dag geen notering is, geldt de beurswaarde op de eerstvolgende dag waarop er opnieuw een notering wordt vastgesteld.

5. Aandelen schenken, maar toch de dividenden behouden: kan dat?

Ja, u kunt aan een schenking allerlei voorwaarden koppelen. Wenst u dat te doen, dan is het ten zeerste aan te raden gepersonaliseerd advies in te winnen bij uw notaris of een andere expert in vermogensplanning. Zij kunnen u helpen met het opstellen van de correcte formulering. Voor sommige modaliteiten bent u bovendien verplicht om de schenking via een notariële akte te doen.

Een veel voorkomende praktijk bestaat er in om de beleggingen te schenken met voorbehoud van vruchtgebruik. Dit betekent dat u recht zal hebben op de dividenden en andere uitkeringen van uw beleggingen. Klimt de koers van de beleggingen, dan zijn de meerwaarden wel voor degene aan wie u de beleggingen schonk.

Tip: in de schenkingsakte kan vermeld worden dat de portefeuille als een ‘universaliteit’ wordt geschonken. Dat betekent dat u de portefeuille kan blijven beheren en beleggingen (ver)kopen, ... Bij uw overlijden dooft het vruchtgebruik uit en wordt de begiftigde volle eigenaar, zonder dat dat hierop erfbelasting verschuldigd is.

6. Wat als u overlijdt en niets geschonken heeft?

Als u niets geregeld heeft (bijvoorbeeld ook niet via een testament of derdenbeding), dan is het gewone erfrecht van kracht. Als u dus wil dat uw beleggingen toekomen aan de ‘juiste’ persoon, dan is het nodig om stappen te ondernemen.

7. Hoe gaat de eigenlijke transfer van aandelen praktisch in zijn werk? En hoeveel kost dat?

Geld schenken is relatief eenvoudig. Mits de inachtname van enkele spelregels (zie onder meer pacte adjointe) schrijft u het bedrag gewoon van uw eigen zichtrekening naar die van de begiftigde. Als u uw beleggersrekening raadpleegt, zal u echter merken dat er geen ‘knop’ aanwezig is om aandelen van uw effectenrekening naar een andere effectenrekening over te schrijven. U dient dit aan te vragen bij uw bank. In tegenstelling tot de overschrijving van geld, kan het enkele dagen tot enkele weken duren voor de beleggingen op de effectenrekening van de begiftigde staan.

Effecten overschrijven is niet gratis. De vergoedingen voor de transfer van effecten verschillen van bank tot bank. Doorgaans betaalt u een vergoeding per lijn.