Moeten we ons zorgen maken over de Amerikaanse schuldenberg?

De aanzwellende Amerikaanse staatsschuld laat zien dat zelfs supermachten kunnen struikelen over hun eigen ambities. Maar betekent dit voor beleggers dat hun 'veilige' Amerikaanse investeringen ook een stuk riskanter zijn geworden?

Wat is er aan de hand met de Amerikaanse overheidsschuld?

De overheidsschuld van de VS klimt stilaan naar het hoogste niveau sinds de Tweede Wereldoorlog. Terwijl het in de jaren 1940 logisch was om schulden op te bouwen om een wereldoorlog te financieren en de economie opnieuw op gang te trekken, ontbreekt vandaag zo’n duidelijke aanleiding. Er is geen mondiale crisis van dezelfde schaal, geen grootschalig herstelprogramma, en geen militaire mobilisatie die geld verslindt. Toch blijft de schuldenmeter draaien.

De Amerikaanse overheid leent momenteel meer geld dan de totale jaarlijkse economische output van het land (ruim 120% van het bbp). In absolute cijfers bedraagt de federale schuldenberg ruim 36.200 miljard dollar (situatie juli 2025), een toename van 1.500 miljard dollar in een jaar. Op al die schulden moet de VS rente betalen. Die liepen vorig jaar op tot 1.130 miljard dollar. Ter vergelijking: dat is meer dan het volledige defensiebudget. De rentelasten dreigen verder te stijgen. Eind mei 2025 had de Amerikaanse overheid al voor 776 miljard dollar aan rente uitgekeerd.

Hoe komt het dat de Amerikaanse staatsschuld steeds groter wordt?

1. De overheid geeft al jaren veel meer uit dan ze aan belastingen binnenkrijgt

Zowel Republikeinse als Democratische regeringen hebben hieraan bijgedragen. Denk aan grote belastingverlagingen (waardoor de inkomsten daalden), dure defensie-uitgaven, de financiële crisis van 2008 (waarop met stimulusmaatregelen werd gereageerd), de coronapandemie (met gigantische steunpakketten) en andere steunprogramma’s. Maar ook in jaren waarin er geen crisis was, gaf de overheid meer uit dan ze ontving. Het nieuwe pakket met belastingverlagingen en bijkomende uitgaven (Trumps big, beautiful bill) zou de staatsschuld de komende jaren met ruim 3.000 miljard dollar extra doen toenemen, volgens het Congressional Budget Office.

2. Hogere rente

In 2022 draaide de Amerikaanse centrale bank de geldkraan dicht en verhoogde ze in ijltempo de beleidsrente om de inflatie af te koelen. De langetermijnrente op staatsobligaties ging daardoor mee omhoog: zo klom de Amerikaanse 10-jaarsrente van amper 0,6% midden 2020 naar ruim 4,5% à 5% eind 2023. Die renteverhogingen hebben twee gevolgen. Ten eerste schieten de rentelasten voor de overheid zelf de lucht in – geld dat naar de betaling van rente gaat, kan niet naar andere budgetten zoals onderwijs, gezondheidszorg of infrastructuur. Ten tweede eisen beleggers door de hogere schuld een steeds hogere vergoeding om nieuwe Amerikaanse obligaties te kopen. Zo ontstaat er mogelijk een vicieuze cirkel: hogere tekorten → meer obligatie-uitgiftes → hogere rente → nóg hogere rentelasten en tekorten, enzovoort.

3. Herfinancieringsnood

De Amerikaanse overheid leent geld om mee de rente te betalen. Dat is zoals een nieuwe kredietkaart nemen om de oude af te lossen. De VS zal de komende jaren ook gigantische hoeveelheden bestaande schulden moeten doorrollen. Dat is normaal – de overheid leent doorgaans met kortere looptijden – maar waar dit voorheen kon aan 1 à 2%, moet Washington nu herfinancieren aan 4 à 5%. Beleggers zien de schuldenberg hierdoor sneller onhoudbaar worden, aangezien elk jaar een groter deel van de begroting opgaat aan rente. Bovendien moeten naast de bestaande schulden ook de nieuwe tekorten weer gefinancierd worden door obligaties uit te geven.

4. Ratingverlagingen

Nadat Standard & Poor’s in 2011 als eerste de Amerikaanse kredietrating verlaagde, gebeurde er ruim een decennium niets. Maar in augustus 2023 haalde ook Fitch de AAA-status weg. En onlangs heeft Moody’s – de laatste van de grote drie ratingbureaus – de prestigieuze AAA-rating van de VS verlaagd. Amerika is zijn toprating dus kwijt. Moody’s gaf als uitleg dat er geen geloofwaardig plan is om de schuldgraad te stabiliseren, laat staan te verlagen. Hoewel dat nieuws niet uit de lucht viel, herinnerde het beleggers opnieuw aan het risico. Bij een ratingverlaging eisen obligatiebeleggers doorgaans een hogere risicopremie, waardoor de rente nog wat extra stijgt.

5. Demografische verschuiving versnelt uitgaven

Een factor die het probleem verder compliceert, is de vergrijzing. Terwijl de babyboomers met pensioen gaan, stijgen de sociale uitgaven. Het Congressional Budget Office voorspelt dat deze demografische shift de uitgaven de komende jaren verder zal opdrijven naar 26,6% van het bbp tegen 2055, vergeleken met 23,3% vandaag. De vergrijzing zorgt niet alleen voor hogere uitgaven, maar ook voor een krimpende werkende bevolking ten opzichte van de gepensioneerden. Dit betekent dat er minder belastingbetalers zijn om de groeiende kosten te dragen, wat de schulddynamiek kan verslechteren.

Hoe reageren de markten?

Zijn deze zorgen al zichtbaar op de financiële markten? Ja, tot op zekere hoogte wel. De prijs van Amerikaans overheidspapier (Treasuries) is de afgelopen tijd gedaald en de rendementen zijn gestegen. Dit reflecteert dat beleggers een hogere vergoeding eisen om geld uit te lenen aan de Amerikaanse overheid, gezien de stijgende schulden en rente. Met andere woorden: de obligatiemarkt begint een extra risicopremie in te calculeren voor Amerikaans overheidspapier.

Bijkomende uitdaging is dat de dollar de jongste maanden verzwakt is. Nadat president Trump op Liberation Day hoge importtarieven aankondigde, gebeurde iets wat economen niet verwacht hadden: de dollar zakte weg. In tijden van onzekerheid en paniek wordt de dollar normaal sterker, omdat beleggers naar de VS hollen om dekking te zoeken. Maar beleggers vluchtten net weg van de VS.

De Amerikaanse centrale bank staat ook onder voortdurende politieke druk (vooral uit Republikeinse hoek), wat zijn onafhankelijkheid lijkt te belemmeren. Daardoor ontstaat wantrouwen: beleggers vrezen dat renteverlagingen te vroeg zullen volgen, wat de dollar en Treasuries verzwakt. Het Congres heeft bovendien sinds 1960 al 78 keer het schuldenplafond verhoogd, terwijl deze confrontaties steeds meer geladen en riskanter worden. Ook dat veroorzaakt telkens opnieuw onrust bij investeerders.

Op lange termijn kan een almaar stijgende overheidsschuld de private sector verdringen. Dit fenomeen – crowding out – betekent dat de overheid zoveel kapitaal opslorpt, dat er minder overblijft voor bedrijven en consumenten om te investeren en te besteden. Overheden die grote stukken van het beschikbare geld aantrekken, duwen bovendien de rente voor iedereen omhoog. Amerikaanse overheidsobligaties gelden traditioneel als risicovrij, dus ze krijgen voorrang bij veel beleggers.

Wat betekent dat voor uw beleggingen?

De oplopende Amerikaanse staatsschuld en de bijbehorende zorgen over de houdbaarheid kunnen op meerdere fronten doorwerken in uw portefeuille.

• Wanneer de Amerikaanse overheid jaar na jaar grote tekorten opstapelt, eisen obligatiebeleggers een hogere vergoeding voor het toenemende risico. Dat vertaalt zich in stijgende rente op Amerikaans schuldpapier. Nieuw uitgegeven obligaties brengen een hoger rendement op, maar bestaande obligaties dalen in waarde.
• Ook Amerikaanse bedrijfsobligaties ondervinden druk. Wanneer de zogenaamde risicovrije rente (zoals die op Treasuries) omhoog gaat, moeten bedrijfsobligaties nog hogere coupons bieden om aantrekkelijk te blijven. Ondernemingen met een zwakkere balans of veel schulden zien hun kredietspreads oplopen en financieringskosten stijgen.
• Nu de VS met meer argwaan wordt bekeken, kijken beleggers meer naar obligaties van andere landen. Duitse Bunds bijvoorbeeld winnen aan glans als veilige haven. Tijdens de verkoopgolf van april 2025 (toen Amerikaanse Treasuries daalden) hield de Bund-markt opvallend goed stand. Dat duidt erop dat sommige internationale beleggers hun kapitaal verleggen van de VS naar Europa. Ook andere landen met een stabiele munt en reputatie komen naar voren als alternatieven voor Amerikaanse obligaties.
• Aandelenmarkten worden door deze ontwikkelingen ook beïnvloed. Hogere obligatierendementen maken obligaties relatief aantrekkelijker ten opzichte van risicovolle aandelen, waardoor sommige beleggers gaan herwegen ten nadele van aandelen.
• Analisten verwachten dat de dollar nog zal verzwakken als de schuldenproblematiek aanhoudt. Voor beleggers in euro betekent een zwakkere dollar een extra risico. Zo kan de opbrengst van Amerikaanse beleggingen verdampen of omslaan in verlies eens omgerekend naar euro, indien de dollar (verder) daalt. De S&P 500 is bijvoorbeeld dit jaar gestegen met ruim 5% (situatie 1 juli 2025), maar de dollar is in die periode met ruim 11% gezakt tegenover de euro. Wie dus begin 2025 in euro in een tracker op de S&P 500 belegde, staat momenteel in het rood terwijl de index zelf groen kleurt.
• De afgelopen maanden heerste er een sell America-sfeer nadat de Amerikaanse regering nieuwe importtarieven invoerde. Mede hierdoor zagen we ook de goudprijzen stijgen, een teken dat beleggers naar alternatieve veilige havens zochten weg van de dollar.

Hoe positioneren?

Diversificatie is het sleutelwoord. Zorg dat uw beleggingen gespreid zijn over verschillende regio’s (niet louter de VS) en over verschillende activaklassen. Een té grote blootstelling aan één land of munt kan ongewenste risico’s met zich meebrengen. Overweeg om naast Amerikaanse ook Europese of andere internationale instrumenten in portefeuille te houden. Wereldwijde indexen zijn vandaag zwaar overgewogen in Amerikaanse aandelen. Het kan lonen om – zonder de VS volledig de rug toe te keren – iets selectiever te zijn en te spreiden naar andere regio’s of sectoren waar de waarderingen gunstiger zijn.

Voor obligaties betekent dit in de praktijk dat u de renterisico’s actief beheert. Korter lopende obligaties hebben minder last van renteschommelingen en bieden tegenwoordig al een aantrekkelijk rendement. Langere looptijden zijn pas aantrekkelijk als u gelooft dat de rente dicht bij een piek zit en op termijn weer zal dalen.

Tot slot: paniek is een slechte raadgever. Voor de langetermijnbelegger is het belangrijk om zich niet te laten meeslepen door elk alarmsignaal, maar het grotere geheel in ogenschouw te nemen. Een nuchtere, gediversifieerde aanpak wint het op termijn meestal van impulsieve beslissingen.

Tijd om uw portefeuille bij te sturen?

Aan de slag

Raadpleeg vóór u belegt de belangrijkste kenmerken en risico’s van financiële instrumenten.