Goede gewoontes online = uw beste beveiliging tegen cybercriminelen

We investeren miljarden in firewalls en encryptie, maar de krachtigste verdediging blijft de mens zelf. Met enkele kleine gedragsveranderingen kunt u cybercriminelen een stap voorblijven. Dit is hoe u dat doet.

Alleen al dit jaar zal er wereldwijd naar verwachting 170.000 miljard euro uitgegeven worden aan cyber security (bron). Maar ondanks die enorme investeringen, ligt de oorzaak van cyberincidenten vaak niet de technologie zelf. Bij 95% van de cyberincidenten ligt de oorzaak bij menselijk gedrag (bron). Dat klinkt ontmoedigend, maar het is net goed nieuws: één verkeerde klik of achteloze download kan problemen veroorzaken, maar één bewuste reflex kan ze ook voorkomen. Cybercriminelen spelen in op vertrouwen en routine, maar wie zijn gewoontes aanpast, doorbreekt precies dat patroon. De mens blijft het hart van elke beveiligingsketen, en dus ook de sleutel tot verbetering.

1. Wachtwoorden hergebruiken: gevaarlijk gemakkelijk

Mijn wachtwoord? Dat is makkelijk te onthouden. De naam van mijn hond met het geboortejaar van mijn dochter. Herkenbaar? Dan bent u niet alleen.

Wachtwoorden hergebruiken is een van de meest onderschatte beveiligingsrisico's. Wanneer u hetzelfde wachtwoord gebruikt voor uw e-mailaccount en favoriete webwinkel, creëert u een domino-effect. Eén datalek bij die webwinkel en criminelen hebben toegang tot uw mailbox die vaak de sleutel is tot al uw andere accounts. Als criminelen in uw mailbox kunnen, kunnen ze ook andere wachtwoorden resetten, uw identiteit overnemen en zelfs financiële transacties bevestigen.

Het probleem kan groter worden als mensen variaties gebruiken van paswoorden: Wachtwoord123 voor de ene site, Wachtwoord456 voor de andere. Maar hackers zijn hier binnen seconden doorheen. Ze proberen systematisch variaties zodra ze één wachtwoord in handen hebben.

Gelukkig is dit een van de eenvoudigste risico’s om te beperken: gebruik een wachtwoordmanager. Deze tools genereren voor elke website een uniek, complex wachtwoord en onthouden deze voor u. U hoeft alleen nog het hoofdwachtwoord te kennen. Het is even wennen, maar het is de meest effectieve stap om uw wachtwoorden te beschermen.

2. Openbare wifi: uw gegevens op een dienblaadje

U zit in de lobby van uw hotel, genietend van een welverdiende vakantie. De wifi is gratis en snel. Ideaal om even uw rekening te checken, toch …?

Openbare wifi-netwerken zijn een goudmijn voor cybercriminelen. Via een techniek genaamd man-in-the-middle kunnen aanvallers al het dataverkeer onderscheppen dat tussen uw apparaat en het internet heen en weer gaat. Wachtwoorden, bankrekeningnummers, persoonlijke berichten – alles kan worden opgepikt. Sommige criminelen zetten zogenaamde wifi pineapples in, apparaatjes ter grootte van een smartphone die zich voordoen als vertrouwde netwerken. Uw telefoon maakt automatisch verbinding omdat hij denkt het vertrouwde netwerk te herkennen, en voor u het weet, is al uw data gecompromitteerd.

Het verraderlijke is dat u niets merkt. Uw bankapp werkt gewoon, de websites laden normaal, en toch wordt elke toetsaanslag geregistreerd door iemand anders. Soms creëren criminelen zelfs nep wifi-netwerken met namen als Hotel_Free_WiFi die specifiek bedoeld zijn om nietsvermoedende gasten te lokken.

Zelfs in ogenschijnlijk veilige omgevingen zoals cafés of luchthavens loopt u risico. Het netwerk zelf kan legitiem zijn, maar als tientallen vreemden er gelijktijdig gebruik van maken, heeft u geen idee wie er meekijkt. De gulden regel: voer nooit financiële transacties uit via openbare wifi. Moet het echt? Gebruik dan een VPN (Virtual Private Network) die uw dataverkeer versleutelt. En schakel op uw smartphone de instelling uit die automatisch verbinding maakt met bekende netwerken. Zo houdt u zelf de touwtjes in handen.

3. Te veel vertrouwen in technologie: de bank belt nooit, of toch wel?

Goedemiddag, u spreekt met de fraudeafdeling van uw bank. We hebben verdachte activiteiten op uw rekening geconstateerd. De stem klinkt professioneel, de achtergrondgeluiden suggereren een echt callcenter, en de beller kent uw naam en zelfs uw rekeningnummer. Natuurlijk werkt u mee ...

Dit is precies waar oplichters op rekenen: een overdreven vertrouwen in technologie en autoriteit. Moderne technologie maakt het kinderspel om telefoonnummers te vervalsen (spoofing) en professioneel over te komen. Criminelen doen uitgebreid onderzoek via sociale media, datalekken en openbare bronnen. Als ze bellen, weten ze vaak al genoeg over u om overtuigend te klinken.

Hetzelfde geldt voor e-mails en sms-berichten. Phishing-mails zijn niet langer vol spelfouten en slecht ontworpen. Ze zijn perfecte kopieën van officiële bankcommunicatie, compleet met logo's, disclaimers en ironisch genoeg zelfs beveiligingswaarschuwingen. Links leiden naar websites die niet van echt te onderscheiden zijn.

Het probleem wordt vergroot doordeepfake-technologie. Videobellen met een ‘medewerker’ die er precies zo uitziet en klinkt als iemand van de bank? Het kan inmiddels nep zijn. Audio kan worden gekloond, gezichten kunnen digitaal worden vervangen, en alles gebeurt in realtime.

De belangrijkste verdedigingslinie is gezond wantrouwen. Banken bellen nooit om uw inloggegevens, pincode of wachtwoord te vragen. Voelt een interactie vreemd aan? Beëindig het gesprek en bel zelf het officiële nummer van uw bank. Klik niet op links in e-mails, maar typ het adres handmatig in uw browser.

4. De onzichtbare risico's van smart home en verbonden apparaten

Uw smart speaker, slimme deurbel, fitness tracker: heel wat van deze apparaten hebben minimale beveiliging. Veel fabrikanten richten zich op functionaliteit en prijs, niet op beveiliging. Standaard wachtwoorden worden zelden veranderd, software wordt niet bijgewerkt, en kwetsbaarheden blijven jarenlang open staan. Via een onveilige slimme thermostaat kunnen hackers toegang krijgen tot uw thuisnetwerk. En via dat netwerk bereiken ze uw laptop, waarop u bankiert.

U kunt dit eenvoudig oplossen. Wijzig altijd standaard wachtwoorden. Update regelmatig de firmware van uw apparaten. Plaats slimme apparaten indien mogelijk op een apart netwerk, gescheiden van apparaten waarmee u bankiert. En vraag uzelf af: heeft mijn koelkast echt een ingebouwde camera en toegang tot internet nodig? Met die reflexen sluit u al talloze digitale achterdeuren.

5. Sociale media: het publieke dagboek dat criminelen lezen

Vertrokken naar Bali! Twee weken vakantie! 🌴 #blessed met een foto van uw vliegticket waarop uw volledige naam en boekingscode te zien zijn. Welkom kleine Max! met geboortekaartje inclusief exacte geboortedatum. Zo blij met mijn nieuwe auto! met het kenteken in beeld.

Elk van deze berichten is een puzzelstukje. Samen vormen ze een compleet profiel dat criminelen kunnen gebruiken voor gerichte aanvallen. Uw naam, de naam van uw eerste huisdier, uw geboortedatum, populaire antwoorden op beveiligingsvragen die u misschien onbewust deelt op sociale media.

Bovendien adverteert u wanneer uw huis leeg staat, waar u zich bevindt, en hoeveel geld u mogelijk heeft. Dure vakanties, nieuwe aankopen, restaurantbezoeken: het schetst een financieel profiel.

Criminelen gebruiken deze informatie voor social engineering: ze benaderen u met specifieke kennis die vertrouwen wekt. Ik zie dat u net een nieuwe wagen heeft gekocht, dan is deze verzekeringspolis vast interessant... En voor u het weet, heeft u persoonlijke gegevens verstrekt aan een oplichter.

De oplossing is niet om sociale media volledig te mijden, maar wel bewuster te zijn. Deel geen realtime locaties. Wees terughoudend met persoonlijke details. Controleer uw privacy-instellingen. En vraag u bij elke post af: zou iemand met slechte bedoelingen hier iets mee kunnen? Zo verandert u van onbedoeld doelwit in bewuste gebruiker.

6. De illusie van "Dat gebeurt anderen, niet mij"

De grootste bedreiging is misschien wel psychologisch: de overtuiging dat u niet het doelwit zal zijn. Ik heb niet zoveel geld, Ik ben niet belangrijk genoeg, Ik let echt wel op. Maar precies daarom is bewustwording uw grootste kracht.

Moderne cybercriminaliteit is grotendeels geautomatiseerd. Bots scannen honderden computers tegelijk op kwetsbaarheden. Phishing-mails worden naar miljoenen mensen verstuurd. U hoeft niet speciaal uitgekozen te worden – u hoeft alleen de pech te hebben dat u op het verkeerde moment de verkeerde link aanklikt. 86% van de Belgen werd online al eens (bijna) opgelicht (bron).

Slachtoffer van fraudeurs?

Neem zo snel mogelijk actie:

• blokkeer uw bank- en of kredietkaarten
• bel ons 24/7 op + 32 2 679 90 00
• doe aangifte bij de politie, dat kan in het bureau of online