Uw beleggingsportefeuille duurzamer maken: een stappenplan

Op zoek naar (meer) rendement? Wil u een verschil maken voor de wereld? Of is het tijd om uw ondergestofte portefeuille nieuw leven in te blazen? Welke reden of aanleiding u ook heeft om uw beleggingen duurzamer te maken: in enkele stappen bent u weer helemaal mee.

Stap 1: wat betekent duurzaam beleggen voor mij?

De eerste stap is het identificeren van uw persoonlijke waarden en prioriteiten.

Duurzaam beleggen laat zich immers niet in één vakje stoppen. Uw idee over wat duurzaamheid al of niet inhoudt zal grotendeels bepalen hoe uw portefeuille uiteindelijk vorm zal krijgen.

Het eenvoudigst is om een strategie te kiezen die het dichtst aanleunt bij uw overtuigingen. Enkele populaire strategieën op een rijtje:

• Uitsluitingscriteria toepassen. Dit betekent dat u bepaalde bedrijven, thema’s of sectoren uit uw portefeuille weert of schrapt. Typisch zijn ondernemingen of sectoren die verband houden met fossiele brandstoffen, luchtvaart, alcohol, tabak, wapens en gokken. U kiest uiteraard zelf hoe ver u daarin wil gaan; een klassiek dilemma zijn oliebedrijven die in hernieuwbare energie of CO2-opslag beginnen te investeren. De ene belegger zal ze uitsluiten omdat nog steeds een groot deel van hun omzet uit olie komt. De andere zal er wel in beleggen om hun transformatie te ondersteunen.
• ESG-criteria hanteren. ESG staat voor Environmental, Social and Governance. Het betekent dat u enkel in bedrijven belegt die een bepaalde score behalen op aspecten rond milieu, maatschappij én goed bestuur. Belangrijk hierbij is dat die drie factoren evenwaardig zijn aan elkaar. Bijvoorbeeld: een belegging in een windmolenfabrikant kan goed zijn voor het klimaat, maar als er kinderarbeid bij komt kijken, als er regenwoud gekapt wordt voor balsa (houtsoort die in de wieken wordt verwerkt) en de fabrikant overheden omkoopt, is van verantwoord beleggen geen sprake meer. Bij deze strategie kan u bedrijven selecteren volgens een best in class aanpak. U belegt dan enkel in de ondernemingen of sectoren die de hoogste scores voorleggen.
• Impact investing. Dit is de ‘donkergroene’ vorm van duurzaam beleggen. Hierbij belegt u alleen in bedrijven die een concrete en meetbare positieve impact op mens, milieu en maatschappij hebben. In plaats van negatieve selectie kiest u voor positieve selectie, waarbij u in ondernemingen belegt die duurzame praktijken bevorderen. Dit gaat dan bijvoorbeeld om beleggingen in bedrijven die oplossingen maken om de afvalberg te verkleinen of alternatieve zoetstoffen ontwikkelen in de strijd tegen overgewicht.

Tot nog toe hebben we duurzaamheid omschreven vanuit een nobel oogpunt: “ik wil niet dat mijn beleggingen nadelig zijn voor de maatschappij of het milieu”, of “ik wil met mijn beleggingen een positieve impact hebben”. U kan ook - of daarbovenop - duurzaam beleggen om risico’s te beperken. Simpel gezegd: bedrijven die het niet zo nauw nemen met het klimaat, riskeren klanten te verliezen. Ondernemingen die hun werknemers slecht behandelen, riskeren sociale onrust. En bedrijven die belastingen ontduiken, riskeren boetes. Door duurzamer te beleggen, stelt u zich dus mogelijks ook minder bloot aan risico’s die het rendement nadelig kunnen beïnvloeden.

Stap 2: kijk na welke posities in uw portefeuille nog in lijn zijn met uw overtuigingen

Eenmaal u vastgelegd heeft hoe hoog of laag u de lat wil leggen en welke strategie u wil volgen, is het tijd om uw portefeuille te screenen en te ontdekken wat er onder de motorkap zit.

• Aandelen. Afhankelijk van uw duurzaamheidsvoorkeuren zijn er verschillende manieren om te oordelen of een aandeel al of niet een plaatsje in uw portefeuille verdient. Als u veel tijd heeft, kan u met een kritische blik de duurzaamheidsverslagen en informatie op de website van het bedrijf uitpluizen en zelf tot een oordeel komen. Het is echter veel makkelijker om een van de vele dataplatforms te raadplegen die ESG-scores van bedrijven berekenen. Zo ziet u in een oogopslag welk vlees u in de kuip heeft. Enkele voorbeelden:
  • MSCI. Met deze publieke zoekfunctie voor ESG-ratings en klimaatimpact kan u grasduinen in ruim 2.900 bedrijven die deel uitmaken van de MSCI ACWI Index.
  • Sustainalytics. In deze database vindt u de gegevens van meer dan 14.600 beursgenoteerde ondernemingen. U kan ook zien hoe een bedrijf scoort tegenover andere ondernemingen in dezelfde sector.
  • Refinitiv. De ESG-scores van meer dan 10.000 bedrijven zijn sinds 2021 vrij beschikbaar. Voor elk bedrijf vindt u een totaalscore, een score per pijler (E, S en G) en een score per categorie binnen elke pijler.

Let wel: deze ratings zijn gebaseerd op een eigen methodologie, niet op een universele standaard. Benader de scores dus met het nodige voorbehoud, en lees na hoe de methodologie werkt. Het is dus goed mogelijk dat bedrijf X bij de ene een score van 91 heeft, en bij de andere van 68. De neutraliteit van de cijfers zou de komende jaren moeten verbeteren, omdat er - althans op Europees niveau - een gestandaardiseerde duurzaamheidsrapportering voor bedrijven wordt uitgerold.

• Obligaties. Voor obligaties is het verhaal iets ingewikkelder. Als men criteria op vlak van milieu, maatschappij en deugdelijk bestuur kan toepassen en analyseren op aandelen, dan zou dat in theorie even goed op bedrijfsobligaties én staatsobligaties moeten kunnen. Daarvoor bestaan er ook duurzaamheidsindicatoren, maar jammer genoeg zijn deze datasets vooralsnog niet of moeilijker toegankelijk voor particuliere beleggers. Er zit dus weinig anders op dan zelf een analyse te maken. Ook voor duurzame obligaties - green bonds, blue bonds (watergerelateerde investeringen), climate bonds, … - blijft het belangrijk om zelf te onderzoeken wat er precies met het geïnvesteerde geld gebeurt.

• Beleggingsfondsen . Vroeger hadden fondsen min of meer de vrijheid om zichzelf als ‘duurzaam’, ‘groen’ of ‘ethisch’ te labelen. Nu kan dat niet meer. In het beleggingsbeleid van elk fonds - die vindt u in de KIID - en op de website van het fondsenhuis staat tegenwoordig ook informatie over het gevolgde duurzaamheidsbeleid. Op die manier kan u veel makkelijker dan vroeger beoordelen of het product aan uw verwachtingen rond duurzaamheid voldoet. Ook hier is het belangrijk om kritisch te blijven. Sommige fondsbeheerders gebruiken een eigen methodologie, waarbij ze à la carte verwijzen naar allerhande duurzaamheidscriteria en indexen. Dat actief beheerde beleggingsfondsen niet altijd even transparant zijn over de bedrijven waarin ze investeren, maakt het ook minder evident om een neutraler oordeel te vormen. Bij passief beheerde beleggingsfondsen (trackers of ETF’s) die een index volgen, kan u wel exact weten in welke bedrijven belegd wordt.

Stap 3: Welke alternatieven zijn er beschikbaar?

Nu u uw individuele prioriteiten hebt vastgesteld en de duurzaamheid van uw portefeuille hebt ontleed, is het tijd om veranderingen aan te brengen.

Beleggen doet u wellicht niet alleen omdat u graag de bal in de juiste richting wil laten rollen. U doet het wellicht ook om een rendement te behalen. Naast uw voorkeuren op vlak van duurzaamheid, blijven uw voorkeuren op vlak van risico en rendement (minstens) even belangrijk. Verlies die dus niet uit het oog. Als u eerder defensief bent ingesteld en wakker ligt als uw beleggingen vaak schommelen, dan is het wellicht geen goed idee om voluit in aandelen in hernieuwbare energie te beleggen.

Eén manier is om zelf individuele effecten te screenen en te kopen. Dat kan u doen met behulp van de tools in stap twee (maar vertrouw er niet blindelings op). Heeft u geen tijd of zin om aandelen en/of obligaties te screenen, dan kunnen trackers en/of beleggingsfondsen een makkelijk alternatief zijn. U hoeft zelf het huiswerk niet te doen en u belegt met deze producten in één klap in tientallen of zelfs honderden bedrijven. Aan de andere kant moet u wel nog altijd checken of de gebruikte duurzaamheidscriteria – en filters overeenstemmen met uw voorkeuren.

Op zoek naar ideeën voor duurzame beleggingsfondsen? Op towardssustainability.be kan u via de zoekfunctie fondsen selecteren aan de hand van verschillende criteria. Een alternatief vormt de ESG-screener van Morningstar.