Lenen aan een kind: hoe en welke afspraken maken?

Vastgoed, auto of een eigen bedrijf: heeft uw kind grote ambities die om grote investeringen vragen? Dan bent u misschien wel bereid om hem of haar een bedrag te lenen. Waar houdt u dan best rekening mee?

Niet alleen de bank, maar ook ouders kunnen hun kinderen steunen als ze geld nodig hebben. Dat kan onder meer via een schenking. Het grote voordeel is dat u voor een gewone schenking van geld niet langs de notaris hoeft. Er is in dat geval geen schenkbelasting verschuldigd en ook geen erfbelasting (als de schenkende ouder nog drie jaar na de schenking leeft). Het grote nadeel van een schenking is dat het in principe onomkeerbaar is. Geschonken is dus geschonken.

Een andere manier om uw kind financieel te steunen is door een lening te geven. Het grote voordeel is dat uw geld daarmee niet voorgoed uit uw vermogen verdwijnt. U heeft het geld misschien nu niet nodig, maar later kan het bijvoorbeeld weer tijdens uw pensioen van pas komen. Voor uw kinderen zit de win hem in het feit dat ze van hun ouders wellicht een ‘vriendentarief’ zullen krijgen dat interessanter is dan de tarieven bij de bank. Zeker nu de rente voor alle soorten leningen is gestegen, kan het voor kinderen interessant zijn om ook eens bij de ouders aan te kloppen.

Lenen aan een kind: wat moet er op papier staan?

Om te beginnen: als uw kind om een lening vraagt, pols dan altijd even of uw kind al bij de bank is langsgeweest. Is de bank niet bereid om een lening te verstrekken, dan is dat wellicht omdat ze bang is het geld niet terug te zien. Hoe uitstekend de relatie met uw kind ook is en hoeveel vertrouwen u ook heeft, een overeenkomst voor een lening zet u altijd op papier. Op die manier zijn de regels voor iedereen duidelijk, en heeft u een document om op terug te vallen als er toch een probleem opduikt.

Een onderhands leningcontract mag u zelf opstellen. Zo’n contract laat u door alle betrokkenen ondertekenen en elke partij moet een origineel exemplaar ontvangen. U laat deze overeenkomst bij voorkeur met de hand opstellen door uw kind. Dit zijn de basisgegevens die in het contract moeten staan:

• de identiteit van alle partijen
• het bedrag in cijfers en letters (goed voor het bedrag van ***** euro handgeschreven door de ontlener)
• de duur van de lening en de datum van terugbetaling (anders wordt het een lening van onbepaalde duur). Vermeld of het ontleende kapitaal en de rente in één keer moet worden terugbetaald, in schijven of op verzoek van de uitlener. Geeft u geen datum op, dan kan u wettelijk gezien uw geld op elk moment opeisen.
• de rentevoet en verschuldigde interesten
• hoe het bedrag wordt overgemaakt en teruggestort (bijvoorbeeld via overschrijving op een bepaald rekeningnummer)
• bij voorkeur: de reden voor de lening (aankoop wagen, vastgoed, renovatie, …)
• de zin Opgemaakt te ********, op datum **-**-***, in * exemplaren, waarbij elke partij erkent een origineel exemplaar te hebben ontvangen, gevolgd door de handtekeningen van de partijen.

Leent u bijvoorbeeld aan uw kind en zijn of haar partner, dan vermeldt u best dat ze zich ‘hoofdelijk en ondeelbaar’ verbinden tot de terugbetaling. Stel dat er toch problemen opduiken, dan zal u de resterende schuld bij één van de twee kunnen terugvorderen, en niet slechts de helft bij elk. Heeft u meer dan één kind? Betrek alle kinderen er dan bij. Zo weten zij wat de afspraken zijn, en dat die afspraken afgedwongen kunnen worden. Op die manier anticipeert u ook op eventuele jaloerse reacties.

In de overeenkomst zet u het best ook wat er gebeurt als u of uw kind overlijdt. Bijvoorbeeld dat de schuld wel/niet moet worden terugbetaald als u sterft.

Is het beter om zo’n overeenkomst door de notaris te laten opstellen?

Het kan, maar een leningcontract hoeft u niet per se door de notaris te laten opstellen. U doet er wel goed aan - zeker bij grotere bedragen - om het door de notaris te laten nalezen. Wijzigt de burgerlijke staat of gezinstoestand van de lener en/of ontlener, dan brengt u best uw notaris op de hoogte. Die kan dan nakijken of het document aangepast moet worden. Een onderhands leningcontract wordt niet geregistreerd, u moet het dus zelf bijhouden.

Een onderhands leningcontract is de standaard oplossing. U kan echter ook kiezen voor een notariële leningsakte. Dat heeft als voordeel dat u bij wanbetaling niet eerst naar de rechtbank hoeft te gaan om de schuldvordering vast te stellen, maar meteen aan de hand van de notariële akte bezwaar kan laten leggen op het eigendom van het kind. Bovendien kan u met zo’n akte een extra waarborg inbouwen door bijvoorbeeld een hypotheek op het vastgoed van uw kind te laten plaatsen. Een notariële akte is geen verplichting, maar als u zeer grote bedragen uitleent of extra garanties wil, is het de overweging waard. Twijfelt u? Vraag dan sowieso raad aan uw notaris of een ander expert.

Kan u het doel van de lening vastleggen?

Stelt u een overeenkomst op zonder te vermelden waarvoor het geld dient, dan kan u kind ermee doen wat hij of zij wil. Een woning kopen bijvoorbeeld, maar ook een culinaire tour doen langs alle Michelin-restaurants in België. Daarom doet u er goed aan om duidelijk in de overeenkomst te vermelden wat het doel van de lening is.

Hoeveel mag u lenen aan een kind?

Er is geen limiet. Als u grotere bedragen uitleent, moet u wel bekijken of u er daardoor niet zelf financieel op achteruit gaat. Zorg voor voldoende buffer zodat u zelf niet in geldnood komt bij een tegenslag of tijdens uw pensioen.

Welke rentetarief kiest u?

Daar bent u als ouder helemaal vrij in. U kan zich daarvoor baseren op wat u zou ontvangen mocht het geld op een spaarrekening blijft staan. Ook rendementen uit uw beleggingen kunnen een leidraad zijn. U mag ook een renteloze lening geven. In dat geval, dient u dit expliciet in de overeenkomst te vermelden.

Betaalt u belastingen op de inkomsten uit rente?

Ja, als u rente ontvangt van uw kind, dan is er 30% roerende voorheffing verschuldigd op dit roerend inkomen. Uw kind moet de voorheffing zelf afhouden en doorstorten aan de fiscus binnen een bepaalde termijn na de toekenning van de lening of de betaling van de interesten.

De fiscaliteit kan verschillen naargelang het doel van de lening. Meer info over de formaliteiten, het formulier dat uw kind moet invullen en opsturen bij elke betaling en over de betalingstermijn voor de roerende voorheffing vindt op de website van de Federale Overheidsdienst Financiën.

Wat als uw kind zich niet aan de afspraken houdt? Betaalt uw kind niet of niet op tijd, vraag dan meteen waarom. Misschien gaat het om een tijdelijk probleem, dat zichzelf oplost.

Als een gesprek tot niets leidt, kan u uw kind schriftelijk in gebreke stellen. Via een aangetekende brief vraagt u uw kind formeel om het geld terug te betalen. Pas na zo’n ingebrekestelling beginnen de verwijlintresten te lopen.

Als de diplomatieke middelen zijn uitgeput, dan kan u zich tot de rechtbank wenden. De meest verregaande oplossing zal er dan in bestaan dat er beslag wordt gelegd op het eigendom van uw kind.

Kan u de lening omzetten naar een schenking?

Ja, u kan het uitgeleende bedrag later ook schenken aan uw kind. Door de schuld kwijt te schelden, wordt deze lening dan een onrechtstreekse schenking. Wil u schuld kwijtschelden, dan regelt u dat per aangetekende brief aan uw kind. Uw zoon of dochter laat deze brief dan gesloten. Mochten er later vragen komen van de fiscus, dan kan uw kind de brief in aanwezigheid van de fiscus openen. Let wel: als u binnen de 3 jaar na de schenking overlijdt, dan is uw kind nog erfbelasting verschuldigd op dit bedrag. Deze termijn begint op de postdatum van de aangetekende brief en dus niet op het ogenblik dat de lening werd afgesloten. Wil u dat risico niet lopen, dan laat u een schenkingsakte bij de notaris opstellen. U betaalt dan schenkbelasting, maar die tarieven zijn over het algemeen een stuk lager dan de tarieven van de erfbelasting.