Denk twee keer na voordat u uw testament aan ChatGPT toevertrouwt

Gratis, snel en zonder gedoe: een testament laten opstellen met een AI-model lijkt een slimme zet. Maar achter dat gemak schuilen grote risico’s.

Een rapport samenvatten, jezelf fotoshoppen op de rug van een dinosaurus of een filosofisch gesprek voeren. AI lijkt vandaag voor bijna alles een oplossing te bieden. Het is daarom niet verrassend dat steeds meer mensen generatieve AI inzetten om hun testament en andere juridische documenten op te stellen. Uit een recente rondvraag bij ruim 4.000 Amerikanen en Britten gaf 47% aan de opmaak van een testament toe te vertrouwen aan een AI-model (bron).

Op het eerste gezicht lijkt dit een logische zet. Waar een notaris of financial planner honderden euro's kan aanrekenen voor het opstellen van een testament, bieden populaire AI-tools dit gewoon gratis. ChatGPT, Claude of Le Chat zijn bovendien 24/7 beschikbaar, vereisen geen afspraken en kunnen vanuit het comfort van uw zetel worden gebruikt. En waar u soms weken kunt wachten op een afspraak bij de notaris, kan een AI-tool binnen een halve minuut een testament genereren.

Maar… de risico’s zijn groot

Ondanks deze voordelen zijn de risico's van AI-gegenereerde testamenten aanzienlijk en kunnen zij grote gevolgen hebben voor uw erfgenamen. Zes redenen waarom u een testament beter niet met AI opstelt …

1. Te complex voor AI

Het Belgische erfrecht is een complex geheel van wetten en regels dat zich doorheen de decennia heeft ontwikkeld. Populaire AI-systemen, hoe geavanceerd ook, kunnen deze complexiteit niet volledig bevatten. Zij missen de nuance en contextgevoeligheid die essentieel zijn voor juridische documenten.

België heeft bijvoorbeeld een systeem waarbij bepaalde erfgenamen (kinderen, echtgeno(o)t(e)) recht hebben op een minimaal deel van de nalatenschap. Generieke AI-tools, vaak getraind op Anglo-Amerikaanse data, begrijpen dit concept mogelijk niet volledig.

Nieuwe wetten, wijzigingen in bestaande regelgeving en rechtspraak kunnen invloed hebben op uw testament of andere juridische documenten. Professionele juristen blijven op de hoogte van deze ontwikkelingen, maar generieke AI-systemen kunnen die missen.

2. Kans op ongeldig testament

Een testament moet niet alleen uw wensen uitdrukken, maar ook voldoen aan strikte juridische vereisten. In ons land mag u een eigenhandig testament bijvoorbeeld niet typen of samen met een partner opstellen. AI kan deze subtiliteiten missen, wat resulteert in een ongeldig document.

3. Risico op blinde vlekken

AI-tools kunnen niet de unieke omstandigheden van uw situatie inschatten. Heeft u kinderen uit verschillende huwelijken? Bezit u eigendommen in het buitenland? Heeft u een familiale onderneming? Deze complexe situaties vereisen maatwerk dat generieke AI-modellen simpelweg niet kunnen leveren. Het risico bestaat mogelijk dat u zelf belangrijke details vergeet mee te geven, die een notaris of andere expert wel zou oppikken.

4. Geen begeleiding

AI blijft een computer en is geen mens. Een chatbot kan niet aanvoelen wanneer u onzeker bent over iets, of wanneer u in een emotionele bui bent en impulsief beslist om “eens uw gedacht op papier te zetten”. Uw vertrouwde notaris of expert in vermogensplanning zal daarentegen actief doorvragen en scenario’s voorleggen die u zelf misschien over het hoofd ziet.

5. Onduidelijkheid over privacy en gegevensbescherming

Om een testament te laten opstellen door AI moet u vaak persoonlijke en gevoelige info delen: namen van erfgenamen, bezittingen, bankrekeningen, familiale relaties ... Waar belandt die informatie? Wordt ze opgeslagen, gebruikt om het model verder te trainen of zelfs gedeeld met derden? Zonder sluitende garanties kan dit een inbreuk vormen op uw privacy.

6. Het ruimere plaatje missen

Het Belgische belastingsysteem is complex en verschilt per gewest. Successierechten variëren niet alleen tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel, maar zijn ook afhankelijk van de verwantschapsgraad en de aard van de goederen. AI-tools kunnen deze fiscale aspecten mogelijk niet volledig correct inschatten, wat kan resulteren in een minder succesvolle fiscale en financiële planning.

Waarom expertise onmisbaar is

Juridische expertise gaat verder dan het kennen van wetten en regels. Het vereist ervaring, intuïtie en de mogelijkheid om complexe situaties te analyseren. Een notaris of expert in vermogensplanning doet meer dan alleen een testament opstellen. Hij of zij analyseert uw complete situatie en geeft advies. Misschien is een testament niet de beste oplossing voor uw situatie, of zijn er aanvullende maatregelen nodig zoals een aanpassing van uw huwelijkscontract of schenking.

Ervaren juristen herkennen potentiële conflictbronnen en kunnen uw testament zo formuleren dat discussies tussen erfgenamen worden voorkomen. Zij weten welke bewoordingen duidelijk zijn en welke tot interpretatieproblemen kunnen leiden. Zij kunnen ook anticiperen op mogelijke veranderingen in uw leven.

Wanneer AI toch zinvol kan zijn

Dit betekent niet dat technologie geen rol kan spelen bij het regelen van uw nalatenschap. Er zijn wel degelijke manieren om slim gebruik te maken van AI-toepassingen. AI-tools kunnen nuttig zijn voor de voorbereidingsfase. Zij kunnen u helpen nadenken over uw wensen en u een overzicht geven van aspecten waar u rekening mee moet houden. Beschouw dit echter als een eerste stap, niet als eindresultaat.

Al plannen gemaakt voor uw testament of niet?

Bij Keytrade Bank zet u uw geld ondertussen vlot aan het werk